Margo heeft in 2015 een werk voor school gemaakt over de familiegeschiedenis.
Toen mijn opa Désiré Vanautgaerden in 1975 het initiatief nam om samen met zijn broers en zussen een grote familiereunie van de naamgenoten Vanautgaerden/Van Autgaerden te organiseren, bleek al snel dat de geschiedenis van het geslacht Vanautgaerden, één der 7 grote familiegeslachten van Hoegaarden, het onderzoeken waard was.
Een oud-oom uit Brussel, Jules Vanautgaerden, gepensioneerd hoofdcommissaris van de Brusselse politie, had vlot toegang tot het rijksarchief in de hoofdstad. Hij was gepassioneerd door familiegeschiedenis en stelde de familie-stamboom Vanautgaerden te boek.
Het feest op 23 augustus 1975 werd een reusachtig succes met meer dan 200 naamgenoten-familieleden. Hier werden plannen gesmeed voor latere bijeenkomsten. Toen de digitale wereld voor iedereen bereikbaar werd nam Mark Vanautgaerden, een telg uit de tak van Lovenjoel, de taak op zich een website van de familie Vanautgaerden te ontwikkelen. Een schot in de roos! Een paar jaar later kaapte onze website www.vanautgaerden.be de prijs weg van beste website in de reeks familiegeschiedenis.
Het relaas van mijn familiegeschiedenis heb ik uit de mond van mijn opa Désiré opgetekend.
De eerste geschiedenis
De eerste melding van de naam Vanautgaerden gaat terug tot 1249 in het gehucht Overlaar van de gemeente Hoegaarden. De eerste melding luidde: “de Authugardis”. De schrijfwijze van de naam heeft in de loop der geschiedenis veel wijzigingen ondergaan. Oorspronkelijk was het een naam in twee delen met een kleine v in van Autgaerden. Na het Frans bewind werd komaf gemaakt met de kleine letter in “van” en werd de naam ook in één woord geschreven: Vanautgaerden. De naam in twee woorden wordt echter ook nu nog gebruikt, vaak zelfs binnen één familie.
De naam met deze schrijfwijze wordt voor het eerst vermeld bij Jan Vanautgaerden in Hoegaarden in 1516. Zijn kleinzoon, eveneens Jan Vanautgaerden III, wordt als gemeenschappelijke stamvader beschouwd van de familietak Vanautgaerden uit Bierbeek. Uit deze tak ben ik dan zelf ontsproten.
Betekenis van de naam
Vanautgaerden/Van Autgaerden betekent van oud Hoegaarden wat meteen aangeeft dat onze roots in het brouwersdorp Hoegaarden liggen. Outgaarden is een dorp van de gemeente Hoegaarden. Op het monument van de oorlogsslachtoffers van de vroeger autonome gemeente staat de vermelding: ”Autgaerden, aan zijn helden”. Ook de schrijfwijze van de naam van het dorp is dus gewijzigd in de loop der voorbije decennia.
In Hoegaarden
Verschillende mannen van onze voorouders waren politiek actief in Hoegaarden. In de hoger vermelde website kan men het boeiende verhaal lezen van hun politike exploten in oude regimes.
Onze familie voert ook al enkele eeuwen lang een FAMILIEWAPEN. Het is een schild van goud (=geel) met drie molenijzers van sabel (= zwart) geplaatst in 2/1 (2 bovenaan, één onderaan). Dit familie wapenschild geeft meteen aan dat er onder onze voorouders heel wat molenaars waren. Molenijzers duiden in de heraldiek op het maal- en stapelrecht van graan.
Recentere geschiedenis sinds 1900
Mijn bet-overgrootvader Désiré Vanautgaerden (+ 1945) was molenaar op de windmolen van het gehucht Meren in Bierbeek en later in de mechanische molen (electrische motoren) in de dorpskern van Bierbeek. Deze gebouwen zijn er nog steeds en op de zolders zijn nog een paar zeldzame overblijfselen van de molenactiviteit te zien.
Een tweede activiteit in de familie was (en is nog) het beroep van caféhouder. Ook Désiré en zijn echtgenote Amélie Jochmans hadden een drankhuis naast de molen: Café bij de Maalder, later en nu nog Café In de Molen.
In 1940 namen mijn overgrootvader Romain en mijn overgrootmoeder Julia Billiau de zaak over van Désiré. Overgrootvader Romain overleed op 6 maart 1972. Overgrootmoeder Julia moest noodgedwongen de molenactivieit stop zetten maar hield het café nog tot in 1980. Toen nam zoon Theo, een oom dus van mijn vader, het café over. De molenaarstraditie in onze familietak was daardoor echter defintief verleden tijd.
Van de 7 kinderen van mijn bet-overgrootvader Désiré beoefenden er 4 de molenaarsstiel, 1 zoon was kruidenier in Brussel, 1 zoon was houthandelaar in Blanden en de enige dochter was hoteluitbaatster in Dinant.
Mijn overgrootvader Romain had met mijn overgrootmoeder Julia 7 kinderen waarvan mijn grootvader Désiré de oudste is (°1940).
De talrijke afstammelingen van de familie Vanautgaerden bleven niet allemaal in Hoegaarden of Bierbeek wonen. Takken van de familie vinden we in Oud-Heverlee (Blanden), in Limal en Bierges (bij Waver), in Dinant, in Brussel en in Leuven (Heverlee) en dus ook in Bierbeek. De uittocht uit hun geboortestreek had veelal als oorzaak de zoektocht naar een rendabel molenbedrijf elders.
Toen omstreeks 1950-1970 meer en meer nakomelingen van de meestal kinderrijke families binnen de Vanautgaerden-clan middelbare en hogere studies afwerkten, ging de verspreiding over Vlaanderen en Wallonië verder.
Mijn eigen geschiedenis
Mijn geschiedenis begint in Bierbeek waar mijn papa als tweede zoon van Désiré Vanautgaerden en Josephine Bottelbergs in 1963 werd geboren. Toen mijn papa en mama huwden gingen ze in Leuven wonen maar spoedig daarna keerden ze naar het geboortedorp van mama terug en bouwden ze hun huis in Blanden. Daar woont ons gezin nu nog steeds. Mijn mama heeft er het kapsalon “Créative”. Mijn broer werd geboren in 1992 en ikzelf in 1995.
Een leuk berichtje van de webstek Vanautgaerden.be
(Margo, hier kan je desgewenst het artikel uit de familiewebsite “De naam Vanautgaerden staat in de sterren geschreven” overnemen. Ik vond het een plezant stukje!)
Sociaal-economisch
De familie Vanautgaerden heeft doorheen haar geschiedenis veel zelfstandige handelaars en nijveraars gekend. Dit resulteerde in een zekere welstand. In onze tijden hebben alle familieleden een eigen huis en velen ook nog een eigen handelszaak. Anderen, zoals grootvader Désiré, maakten een loopbaan in het onderwijs en ook in de politieke wereld waren er wel enkele stamgenoten succesrijk.
Jozef Vanautgaerden was 12 jaar burgemeester in Blanden; Herman Vanautgaerden, broer van mijn opa, was 18 jaar lang provincieraadslid en 6 jaar gedeputeerde van de pas opgerichte provincie Vlaams-Brabant. Hij was ook 18 jaar gemeenteraadslid in Bierbeek, waarvan 6 jaar als schepen. Momenteel is hij voorzitter van de Raad van Bestuur van de Watergroep; ook opa Désiré was gemeenteraadslid in Bierbeek van 1970 tot 1976; een tante van mijn papa, Christiane Vanautgaerden-Vanneck was 21 jaar schepen in de stad Leuven. Momenteel is zij voorzitter van CD&V Leuven.
De welstand van de gouden na-oorlogse jaren hebben veel maatschappelijke veranderingen teweeg gebracht.
Waar voorheen de moeders hun meestal talrijk kroost thuis groot brachten en daardoor geen eigen inkomen konden verwerven, hebben onze moeders nu een eigen job en inkomen; Velen hebbben ook hogere studies gedaan. De grootouders namen zo heel dikwijls mee de zorg op voor de (klein-)kinderen. Daarbij is er in ons land een uitgebreid net van kinderopvang (de “creches” of kinderkribben).
Door twee inkomens per huisgezin kunnen de gezinnen zich nu een auto, soms twee, aanschaffen. Zo zijn er vele mogelijkheden voor familiebezoek, uitstappen, reizen, enz. Onze voorouders waren voor hun verplaatsingen aangewezen op fiets of paard en kar.
Dit alles maakt dat er in de laatste 50 jaar enorme veranderingen gekomen zijn op sociaal-economisch vlak. “Leve de vooruitgang zeker?” Al hebben veel oudere familieleden wel eens heimwee naar het eenvoudige leven van hun jeugdjaren.
Ook op religieus vlak is er de laatste decennia veel veranderd.
Vroegere gebruiken die als vanzelfsprekend golden voor de meeste mensen zijn onderussen bijna verdwenen. We denken aan de verplichte zondagsmis, de paasbiecht en communie, de doopplechtigheid, het vieren van de eerste – en plechtige communie en vormsel, de kerkelijke huwelijken, en andere.
Bij overlijdens was het steevast een uitvaart in de kerk en een begrafenis op het kerkhof.
Dit alles is momenteel enorm in evolutie.
Veel mensen hebben zich afgekeerd van het instituut ‘Kerk” en daar zijn veel redenen voor aan te halen (denk bvb aan kindermisbruik binnen de kerk). Maar toch denk ik dat de meeste mensen nog leven volgens kristelijke princiepes.
De tijd zal ons leren welke richting het verder nog zal uitgaan in deze multiculturele samenleving.
Een uitspraak die ik de laatste tijd veel hoor “WIJ HEBBEN IN DE BESTE PERIODE VAN DE GESCHIEDENIS GELEEFD” zou wel eens waarheid kunnen zijn. Of is dit toch maar een ontboezeming van een 75-jarige opa???? Wait and see…